Genders & PowerΦανερωμένης 70: Αστικές Λεπτομέριες - ΛΟΥΝΑ
By Φανερωμένης 70, Fri 25 November 2016, in category Recordings
By Φανερωμένης 70, Fri 25 November 2016, in category Recordings
Οι Αστικές Λεπτομέρειες - ΛΟΥΝΑ, βασίζονται στην ενεργοποίηση ξεχασμένων χώρων της πόλης και επιδιώκουν μέσα από εικαστικές δράσεις και συνεντεύξεις να αισθητοποιήσουν καταστάσεις και εποχές της πόλης και να ενεργοποιήσουν τη δημόσια μνήμη.
Οι ‘Αστικές Λεπτομέρειες’ στοχεύουν στην αφύπνιση της δημόσιας μνήμης μέσω της ενεργοποίησης ξεχασμένων χώρων της πόλης και επιδιώκουν μέσα από εικαστικές δράσεις και συνεντεύξεις να αισθητοποιήσουν καταστάσεις και εποχές της Λευκωσίας.
Θα αναφερθώ στη δράση των ‘Αστικών Λεπτομερειών’ που διαπραγματεύεται την ιστορία των καμπαρέ της Λευκωσίας. Το ενδιαφέρον για τα καμπαρέ ξεκίνησε από την αισθητική τους. Το σκεπτικό αρχικά ήταν να γίνει μια μελέτη που να συνδέει την κουλτούρα των χώρων αυτών που θα εξυπηρετούσε τη δημιουργία ενός καλλιτεχνικού πρότζεκτ. Στην πορεία όμως αυτής της έρευνας, έρχονταν στοιχεία στην επιφάνεια που άλλαξαν την πορεία του πρότζεκτ: κάτι που ξεκινήσαμε να προσεγγίζουμε εικαστικά εξελίχθηκε σε μια διαμαρτυρία.
Η έρευνα για την ιστορία των καμπαρέ περιλάμβανε τη συγκέντρωση αρχειακού υλικού, κειμένων και συνεντεύξεων, μαρτυριών από άτομα που είχαν επαφή με τον κόσμο των καμπαρέ. Παράλληλα, καλλιτεχνικές δράσεις που σκοπό είχαν να αναδείξουν πτυχές από την εποχή των νυχτερινών κέντρων της Λευκωσίας, έθεσαν τον τόνο για την κορύφωση σε μια αντίδραση που συνδυάζει το αρχειακό υλικό με την αυθεντική καλλιτεχνική δημιουργία.
Οι δράσεις ενίοτε ενέπλεκαν το κοινό και άλλοτε όχι. Μια από αυτές, ο ‘Κότσος’, καλούσε 8 κοπέλες να χτενιστούν από την κ. Έλλη Ιωάννου στο κομμωτήριο Blow. Η κ. Έλλη Ιωάννου χτένιζε Λευκωσιάτισσες από το 1950 και ανάμεσα στις πελάτισσές της ήταν γυναίκες που δούλευαν σε καμπαρέ. Σκοπός ήταν η κ. Έλλη να αναβιώσει τις τεχνικές και, μέσα από τη συζήτηση, να θυμηθεί εκείνο το παρελθόν.
Μια άλλη δράση ήταν η ενεργοποίηση της βιτρίνας του κινηματογράφου Regina Palace. O καθαρισμός της βιτρίνας του πλέον καμένου κινηματογράφου που κάποτε έπαιζε ταινίες ερωτικού περιεχομένου, σημαίνει τον επαναπροσδιορισμό της ως χώρο έκφρασης.
Η Λούνα ήταν ζωντανή περφόρμανς πέντε μουσικών, του Παύλου Μιχαηλίδη, του Χάρη Παζαρούλα, του Γιάννη Αναστασάκη, της Έλλης Αλωνεύτου και της Στέλλας Ν. Χρίστου, και μίας ηθοποιού, της Τώνιας Ράλλη, σε σύνθεση της Στέλλας Ν. Χρίστου, που συμπεριλάμβανε αρχειακό υλικό από την έρευνα για τα καμπαρέ. Η περφόρμανς έλαβε χώρα στις 10 Μαΐου του 2016, στο Δημαρχείο Λευκωσίας -το οποίο υπήρξε κάποτε καμπαρέ- και αποτέλεσε την αποκορύφωση της αντίδρασης για τη συστηματική εκμετάλλευση των γυναικών και την αποδοχή αυτής από την Κυπριακή κοινωνία.
Τα καμπαρέ ήταν κάποτε χώροι οικογενειακής διασκέδασης με χορευτικά σύνολα, θιάσους, και shows. Μέσα σε μερικές δεκαετίες εξελίχθηκαν σε χώρους εκμετάλλευσης, σεξουαλικής και ψυχολογικής κακοποίησης και σωματεμπορίας γυναικών.
Αυτή η έρευνα ήταν μια προσπάθεια επαναδιεκδίκησης αυτών των χώρων μέσα από εικαστικές δράσεις, αλλά και μέσα από μία παράλληλη νοερή κινητοποίηση ενάντια στη σωματεμπορία στην Κύπρο. Το καμπαρέ -ο σημερινός χώρος εκμετάλλευσης, ο χώρος taboo- γίνεται χώρος μελέτης, χώρος ακτιβιστικής δράσης και χώρος ευαισθητοποίησης.
Αγγίζοντας την ιστορία του καμπαρέ, επαναδιεκδικούμε και επαναπροσδιορίζουμε την έννοια της διασκέδασης στο καμπαρέ, μέσα από καινούργιες συνθέσεις που βγαίνουν από την έρευνα και το έργο μας.
Έτσι, παρουσιάζοντας έργα τα οποία προέκυψαν μέσα από μελέτη για τα καμπαρέ και το παρελθόν τους αλλά και μέσα από τη σύγχρονη καλλιτεχνική ευαισθησία ανθρώπων της Λευκωσίας, θίγουμε παραστατικά την εγκληματική μετάλλαξη των καμπαρέ από άλλοτε οικογενειακούς χώρους ψυχαγωγίας σε χώρους φυλετικών και ταξικών διακρίσεων, σε χώρους κακοποίησης καθορισμένους από εκμεταλλευτικές σχέσεις, οι οποίες ακόμη συντηρούνται και προωθούνται κάτω από την ομπρέλα ενός πατριαρχικού ορισμού της διασκέδασης.
Μαξίμ, Σιαντεκλέρ, Ρεξ, Λούνα Παρκ, Ολύμπια, Κιτ Κατ…
-Δκιο μπίρες τζιαί μιαν πορτοκκαλλάδα για τον μιτσίν…
-Έρκονται…
Ο ανοικτός χώρος του καμπαρέ φιλοξενεί δεκάδες τραπέζια, κι ο κόσμος δείχνει να το διασκεδάζει… Τ’ αρσενικά, όπως κι εγώ στην ηλικία των εννέα χρονών έχουμε καρφωμένα τα μάτια στις χορεύτριες… Δεν μπορούσα να καταλάβω την ημίγυμνη εμφάνισή τους, ούτε βέβαια με απασχολούσαν τ’ άτσαλα χορευτικά και οι ατσούμπαλοι ήχοι της ορχήστρας… Η ασαφής ηθική και η πνευματική ασφυξία, το γενικό κλίμα και η θέα της γυναικείας σάρκας τα σκίαζαν όλα…
Πού και πού ένιωθα άβολα κι αμήχανα από τις διαπεραστικές ματιές των θαμώνων που έπεφταν πάνω μου και κάθε τόσο έσκυβα χάμω, αλλά το μάτι μου κρυφοκοίταζε τα ιδρωμένα κορμιά… Είχε κι άλλα παιδιά, γυναίκες κι άντρες πολλούς… Παππούδες και γιαγιάδες δεν θυμάμαι να είχε…
Πήγαμε μια-δυο φορές ακόμα και τέλος… Βέβαια ποτέ δεν μου εξήγησαν γιατί σταματήσαμε να πηγαίνουμε σε αυτά τα κέντρα διασκέδασης, ούτε και τόλμησα να ρωτήσω γιατί κανένας μικρός δεν ρώταγε τους μεγάλους… Αργότερα κατάλαβα ότι η αιφνίδια διακοπή οφειλόταν στις αλλαγές της «διασκέδασης»… Όλα άλλαξαν εκεί… Τα καμπαρέ δεν ήταν πλέον «οικογενειακά», αλλά μόνο για άντρες…
Μετά από εννέα χρόνια βρεθήκαμε σ’ ένα ημισκότεινο υπόγειο που βρώμαγε ιδρώτα, αλκοόλ και τσιγαρίλα… Η φιλύποπτη κλειστοφοβική ατμόσφαιρα δεν επέτρεπε σε παιδαρέλια σαν και του λόγου μας, να το παίζουν αντράκια… Οι κοπέλες ήταν διάσπαρτες στα τραπέζια μαζί με λογής λογής τύπους, που ούτε λεπτό δεν έκανε να τους κοιτάξεις στα μάτια… Το μπαλέτο ήταν σχεδόν γυμνό… Ένας μουσάτος τύπος μας ζήτησε ταυτότητα… Καθίσαμε για λίγο και φύγαμε, αφήνοντας πίσω μας το «αντριλίκι»…
Είκοσι χρόνια ζωής δίπλα από καμπαρέ και καμπαρετζούδες, μαστροπούς κι ατζέντηδες… Είκοσι χρόνια με κοιλαράδες που έβριζαν τις γυναίκες και μεθούσαν με Μητροπάνο, Τερζή και Καζαντζίδη… Είκοσι χρόνια μ’ εφεδρείες του «Νικηφόρου» που σαλιάριζαν για την «πατρίδα»… Είκοσι χρόνια με χονδροκομμένους «οηέδες» που κάθε βράδυ τα έκαναν λίμπα στη Ρηγαίνης, στη Φωκίωνος και στην Απόλλωνος… Είκοσι χρόνια οι γριές να κλείνονται στα σπίτια τους από τις πέντε το απόγευμα και στα καντούνια τ’ άδεια σταθμευμένα περιπολικά να υπονοούν την ασφάλεια… Τέλη της δεκαετίας του ’80 τα πράγματα αγρίεψαν πολύ στους παράδρομους του Μακρύδρομου… Το τοπίο έμοιαζε με «φωτογραφικό» κολάζ του Καραβάτζιο και οι ακατέργαστοι μεταμεσονύχτιοι ήχοι προοιώνιζαν την υποθήκευση της χώρας στη διαφθορά …
Θυμάμαι που μου ’πες ότι τα καμπαρέ ποτέ δεν ήσαν χώροι οικογενειακής αναψυχής μήτε τόποι θαλπωρής, αλλά νταμάρια εξόρυξης νευρωτικών ελλείψεων κι επιθυμιών… Εστίες αναζήτησης ηδονιστικών απολαύσεων κι ασκήσεων εξουσίας επί του επιθυμητού υποκειμένου… Της «φιλιππινέζας», της «ουκρανής», της ξένης που παρέδιδε άνευ όρων κι ορίων τη σάρκα της στο καταπίστευμα μιας παμφυλοφυλικής δαιμονολατρείας που νομιμοποιεί κάθε φαντασίωση και διαστροφή… Και σου απάντησα ότι στις «καμάρες» τα προσωπεία πέφτουν και η μουσική, ο χορός και το τραγούδι στήνουν ένα αξιοθρήνητο σκηνικό, μια παράτα κανιβαλικής ηδονοβλεψίας και ηδονικής σαρκοφαγίας… Αλλά σε ποιόν δεν αρέσει…
Πασκίζω μου λες, να μεταποιήσω τις πρώτες ύλες, τις εικόνες, τα χρώματα, τις ενοχές, τις σιωπές, τις νευρώσεις, τις φαντασιώσεις, τις αστικές λεπτομέρειες σε ήχους… Καταλαβαίνω την ανημποριά της τέχνης μου… Αλλά ένα σύγχρονο ηχητικό περιβάλλον θα δώσει λύση στ’ αδιέξοδα της ωμότητας…
«Mουσικήν […] πάσι μεν ανθρώποις όφελος ασκείν…» Πολύβιε, αλλά εδώ δεν είναι Αρκαδία… Ξεχνάς μάγκα μου ό,τι υπονοεί τη ζωή, δεν είναι ζωή… Αλλά συνέχισε… Άλλωστε σε ποιον δεν αρέσει η δηθενιά…
Ωραία… εξιδανικεύω την επιθυμία κι ερωτοτροπώ με την αυτάρκεια… Ηρωοποιώ την ουτοπία, κι εγκλωβίζω την όψη σου στην ιδιοτέλειά μου… Αυτοθαυμάζομαι… Ταμπουρώνομαι… Δικαίωμά μου… Εξατομικεύω το φιλήδονο της θελήσεώς μου… Θεοποιώ την εγωτική σχιζοφρένεια της υπάρξεώς μου… Συγκρούομαι… Καρφί δεν μου καίγεται για τα καμπαρέ και τις αστικές συνήθειες… Το μόνο που θέλω είναι η εγωπαθής τέχνη μου, να γεννήσει νέες μουσικές που θα καλύψουν άπαξ και διά παντός την ιστορία… Η επινοημένη καλλιτεχνία μου να γίνει κουλτούρα του χυδαίου…
«Καλόν ακουέμεν εστὶν αοιδού» λέει ο γέρος Όμηρος, κι αν στέκομαι απέναντι σου καλέ μου συνδαιτυμόνα είναι γιατί ζηλεύω τα πάθη σου… Άντε βάλε τη μάσκα σου, να βάλω κι εγώ τη δική μου να πάμε πάρα πέρα… Ήρθε η ώρα μ’ ένα κρεσέντο ν’ αποθεώσουμε την ανούσια συνουσία του εικονικού με του πραγματικού… Να ωραιοποιήσουμε κάθε τι αντιπαθητικό κι αποκρουστικό… Να ζήσουμε την πλαναίσθησή μας… Να βγάλουμε περίπατο την ασκήμια μας… Καθωσπρέπει αυτοϊκανοποίηση… Και κανείς να μην πάρει χαμπάρι τι κουμάσια είμαστε… Βάλε λοιπόν το αγχέμαχο λεπίδι στο θηκάρι της φαρισαϊκής σου υποκρισίας… Κι αν πράγματι δεν είσαι μαχαλομάγκας και ηχοκολλητής της δεκάρας, αποσφράγισε το μυστικό σου… Δείξε μου ποιος είσαι… Δεν χωρά ο νους το ψέμα και η καρδιά τη βρώμα… Κι άμα θες το Λούνα Παρκ να εξευγενίσεις, γίνε κι εσύ μπανιστηρτζής … Ο τύπος που σε παρακολουθεί με το βιολί στον ώμο, φτάνει μια μόνο δοξαριά του για να σε στείλει απ’ εκεί που ήρθες… Χασκογέλα εσύ… Μα όσο κι αν προσπαθείς τον τόπο να εξιλεώσεις, τ’ ανείπωτα μύχια της μοιχείας σου δεν πρόκειται να σώσεις… Η προστυχιά εισδύει στο νου, καίει όλο το σώμα, αράζει στην καρδιά και η θηριώδης επιθυμία με μιας νεκρό σε αφήνει να κείτεσαι στο χώμα …
-Πάμε να φύουμε…
-Ναι πάμε… Εκρυάδισε τζι’ εννά αρρωστήσει ο μιτσίς…
-Έρκεται…
Ένα, δυο, τρία… Εν, δυο… Όλοι μαζί…
H ανυπαρξία…
H ηδονοβλεψία…
H σαρκολατρεία…
Η αυτολαστρεία
Η αδυναμία…
Η απελπισία…
Η ελευθερία…
Η…
-Εν κολλά…
-Δοκίμασε…
-Εν τσιαττίζει λαλώ σου… Εκουράστηκα…
-Άτε κανεί…σιώπα… ΒΑΡΙΟΜΟΙΡΕ ΔΙΕΓΕΡΤΗ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΩΝ που να μου κάμεις τζιαι τέγνη τα καπαρέ…
